Kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh

QUAN ĐIỂM, THÁI ĐỘ NHẤT QUÁN CỦA ĐẢNG TA

Không có một bài riêng về chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh hoặc bàn về sự kiên định, trung thành, vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nhưng đó lại chính là cái trục xuyên suốt tác phẩm. Trước hết, cuốn sách cho thấy quan điểm và thái độ của Đảng ta trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam là hết sức rõ ràng, dứt khoát, nhất quán việc kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh “là vấn đề mang tính nguyên tắc, có ý nghĩa sống còn đối với chế độ ta, là nền tảng vững chắc của Đảng ta, không cho phép ai được ngả nghiêng, dao động”⁽¹⁾.

Các bài không trích dẫn nhiều kinh điển Mác, Lênin, Hồ Chí Minh nhưng lại thấm nhuần, quán triệt sâu sắc quan điểm của các bậc thầy, thể hiện sự kiên định, lòng trung thành trong việc kế thừa, vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Bằng các sự kiện tiêu biểu có tính khái quát cao và cách trình bày ngắn gọn, súc tích, cuốn sách phân tích làm sáng tỏ Hồ Chí Minh là người Việt Nam đầu tiên tiếp nhận và đưa chủ nghĩa xã hội khoa học về cho dân tộc mình, khẳng định giải phóng dân tộc không có con đường nào khác con đường cách mạng vô sản. Người sáng lập Đảng Cộng sản Việt Nam với nhận thức cách mạng trước hết phải có Đảng. Đảng có vững cách mạng mới thành công. Đảng chủ trương làm tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản. 92 năm qua – với hơn một phần ba thế kỷ lãnh đạo công cuộc đổi mới – Đảng ta kiên định và trung thành với con đường cách mạng vô sản Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chọn, tức là độc lập dân tộc đi tới và gắn liền với chủ nghĩa xã hội.

Cuốn sách phê phán trong hàng ngũ cách mạng cũng có người bi quan, dao động, nghi ngờ tính đúng đắn, khoa học của chủ nghĩa xã hội, thậm chí có người còn sám hối về một thời đã tin theo chủ nghĩa Mác – Lênin và con đường xã hội chủ nghĩa. Từ đó tác giả khẳng định: “Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là đường lối cơ bản, xuyên suốt của cách mạng Việt Nam và cũng là điểm cốt yếu trong di sản tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Bằng kinh nghiệm thực tiễn phong phú của mình kết hợp với lý luận cách mạng, khoa học của chủ nghĩa Mác-Lênin, Hồ Chí Minh đã đưa ra kết luận sâu sắc rằng, chỉ có chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản mới có thể giải quyết triệt để vấn đề độc lập cho dân tộc, mới có thể đem lại cuộc sống ấm no tự do và hạnh phúc thực sự cho tất cả mọi người, cho các dân tộc”.

Cuốn sách chỉ rõ kiên định chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là kiên định mục tiêu, lý tưởng và con đường xã hội chủ nghĩa, đồng thời trung thành với logic phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Điều này thể hiện ở chỗ Đảng lãnh đạo nhân dân ta đi tiếp con đường Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ dẫn, phấn đấu hoàn thành khát vọng và mục tiêu Người đã vạch ra là xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, hùng cường, phồn vinh, hạnh phúc, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới, bước tới đài vinh quang, sải bước cùng thời đại, sánh vai với các cường quốc năm châu.

Nhắc lại một số sự kiện cách đây 92 năm và quá trình Đảng lãnh đạo cách mạng xã hội chủ nghĩa trong tình hình thế giới và Việt Nam không nhiều thuận lợi, có khi phải đối mặt với chấn động chính trị lớn trên toàn cầu, cuốn sách nhấn mạnh trong suốt quá trình đấu tranh cách mạng, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn luôn khẳng định chủ nghĩa xã hội là mục tiêu, lý tưởng của Đảng Cộng sản và nhân dân Việt Nam; đi lên chủ nghĩa xã hội là yêu cầu khách quan, là con đường tất yếu của cách mạng Việt Nam. Con đường cách mạng Việt Nam là thực hiện cách mạng giải phóng dân tộc, xây dựng chế độ dân chủ nhân dân, tiến dần lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa. Cuốn sách nhắc lại sự kiện vào những năm cuối thế kỷ XX, mặc dù trên thế giới chủ nghĩa xã hội hiện thực bị đổ vỡ một mảng lớn, hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa không còn, phong trào xã hội chủ nghĩa lâm vào khủng hoảng, thoái trào, gặp rất nhiều khó khăn, Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn tiếp tục khẳng định: “Đảng và nhân dân ta quyết tâm xây dựng đất nước theo con đường xã hội chủ nghĩa trên nền tảng chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh”. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) một lần nữa khẳng định: “Đi lên chủ nghĩa xã hội là khát vọng của nhân dân ta, là sự lựa chọn đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, phù hợp với xu thế phát triển của lịch sử”.

TÍNH BIỆN CHỨNG GIỮA KIÊN ĐỊNH VÀ VẬN DỤNG, PHÁT TRIỂN SÁNG TẠO CHỦ NGHĨA MÁC-LÊNIN, TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

Cuốn sách trang bị, cung cấp cho người đọc một cái nhìn tinh tế, sâu sắc mang hàm lượng khoa học và cách mạng về tính biện chứng giữa kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Một trong những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin là kiên định phải luôn gắn với vận dụng, phát triển sáng tạo. Mác và Ănghghen từng nói về lý luận của các ông là lý luận của sự phát triển chứ không phải là một giáo điều mà người ta phải học thuộc lòng và lặp lại một cách máy móc. Một trong những lý do dẫn tới thành công của Lênin bởi ông không hề coi lý luận của Mác là một cái gì đã xong xuôi hẳn và bất khả xâm phạm. Lênin tin rằng lý luận đó chỉ đặt nền móng cho môn khoa học mà những người xã hội chủ nghĩa cần phải phát triển hơn nữa về mọi mặt, nếu như họ không muốn trở thành người lạc hậu đối với cuộc sống. Lênin thẳng thắn nói về dũng khí nhìn vào sự thật, phải có gan vứt bỏ nhận thức của ngày hôm qua không phù hợp với tình hình diễn biến của ngày hôm nay, phải biết thay đổi sách lược, chọn một con đường khác để đi tới đích, nếu con đường cũ trong một thời gian nhất định nào đó xem ra không thích hợp nữa, không đi theo được nữa.

Kiên định gắn với vận dụng, phát triển sáng tạo là những vấn đề thuộc về lý luận nhận thức của chủ nghĩa Mác – Lênin và những chỉ dẫn cơ bản của Hồ Chí Minh. Lý luận là đúc kết từ thực tiễn, từ kinh nghiệm của loài người. Thống nhất giữa lý luận và thực tiễn là một nguyên tắc căn bản của chủ nghĩa Mác – Lênin. Thực tiễn không có lý luận hướng dẫn thì thành thực tiễn mù quáng. Lý luận mà không liên hệ với thực tiễn là lý luận suông. Lênin nhắc đi nhắc lại nhiều lần rằng lý luận cách mạng không phải là giáo điều, nó là kim chỉ nam cho hành động cách mạng; lý luận không phải là một cái gì cứng nhắc, nó đầy tính chất sáng tạo; lý luận luôn luôn cần được bổ sung bằng những kết luận mới được rút ra từ trong thực tiễn sinh động. Những người cộng sản các nước phải cụ thể hóa chủ nghĩa Mác – Lênin cho thích hợp với điều kiện hoàn cảnh từng lúc, từng nơi.

Điều kiện, hoàn cảnh, thực tiễn đổi mới của nước ta đặt ra nhiều vấn đề mới, to lớn, vô cùng phức tạp, đòi hỏi cần được giải quyết sáng tỏ về mặt lý luận để phát triển đất nước, đưa dân tộc tới bến bờ phồn vinh, hạnh phúc. Nhiều vấn đề cụ thể, mới và khó nảy sinh trong đổi mới, lúc sinh thời Hồ Chí Minh chưa có điều kiện đề cập, càng chưa thể có trong di sản Mác – Lênin. Nhưng các bậc thầy đã cung cấp cho chúng ta những nguyên lý, nguyên tắc, thế giới quan và phương pháp luận. Kiên định, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh chính là phải biết vận dụng tinh thần, lập trường, quan điểm, phương pháp Mác – Lênin, Hồ Chí Minh để áp dụng một cách sáng tạo vào hoàn cảnh cụ thể của công cuộc đổi mới theo tinh thần “dĩ bất biến ứng vạn biến”.

Điểm mấu chốt là cần thiết phải nghiên cứu những vấn đề lý luận, bởi không có lý luận cách mạng thì không có phong trào cách mạng. Lý luận đó đương nhiên phải xuất phát từ thực tiễn, đòi hỏi suy nghĩ, nghiên cứu, luôn luôn đối chiếu với thực tiễn. Thoát ly thực tiễn – nhất là thoát ly tâm tư, nguyện vọng và đòi hỏi của nhân dân – thoát ly cuộc sống, thoát ly xu thế đổi mới và diễn biến của thời đại, thì lý luận chỉ là không tưởng. Lý luận đó gắn với hai từ “đổi mới” mang sắc thái, diện mạo, dấu ấn Việt Nam, là “Madein Việt Nam”. Đó là lý luận về cách mạng Việt Nam, về chủ nghĩa xã hội Việt Nam.

Kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh nhằm xây dựng lý luận về chủ nghĩa xã hội Việt Nam, phát hiện ra quy luật của công cuộc đổi mới ở Việt Nam. Muốn đạt được mục đích đó trong một thế giới đầy biến động, diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường, có nhiệt tình, quyết tâm đổi mới; có tầm nhìn, tư duy chiến lược, quyết tâm chính trị cao của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân và khát vọng phát triển là những yếu tố cần nhưng chưa đủ. Đổi mới phải tôn trọng quy luật khách quan, xuất phát từ thực tiễn, bám sát thực tiễn, từ những bài học tổng kết kinh nghiệm, tổng kết thực tiễn, hướng vào giải quyết những vấn đề do thực tiễn đặt ra, phù hợp với thực tiễn Việt Nam và xu thế phát triển của thế giới. Đây là vấn đề có tính nguyên tắc được Đảng ta quán triệt sâu sắc trong công cuộc đổi mới.

Cuốn sách cho thấy đổi mới trên nền tảng chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là tuyệt đối không được phiến diện, cực đoan, chủ quan, duy ý chí. Để sự nghiệp đổi mới thành công, cần phải nắm vững và xử lý tốt mối quan hệ giữa kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo. Kiên định là vững vàng, giữ vững ý định, ý chí, không ngả nghiêng, lung lay, dao động trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Kiên định không đồng nghĩa với bảo thủ, cứng nhắc, giáo điều. Trong khi kiên định những vấn đề có tính nguyên tắc, mang ý nghĩa sống còn đối với chế độ ta, nền tảng vững chắc của Đảng ta như chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; đường lối đổi mới; những nguyên tắc trong công tác xây dựng Đảng, thì phải luôn luôn biết vận dụng và phát triển sáng tạo theo tinh thần biện chứng của chủ nghĩa Mác – Lênin. Cách mạng là sáng tạo, thực tiễn là thước đo chân lý. Không kiên định, không biết vận dụng sáng tạo trong đổi mới là thoái bộ, lạc hậu.

Tổng Bí thư chỉ ra rằng đổi mới một cách vô nguyên tắc thì cũng rất dễ rơi vào chủ nghĩa xét lại, chệch hướng, “đổi màu”. Kiên định mà không biết vận dụng, phát triển sáng tạo thì không thể thành công. Vì vậy, kiên định phải gắn liền với vận dụng, phát triển sáng tạo; vận dụng và phát triển sáng tạo phải gắn và đứng vững trên nền kiên định những vấn đề có tính nguyên tắc phù hợp với thực tiễn Việt Nam và xu thế phát triển của thế giới. Chỉ ra những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, cuốn sách khẳng định một cách thuyết phục rằng qua hơn 35 năm đổi mới, Đảng ta dám và biết kiên định, vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.

Hạt nhân của tư duy biện chứng nêu trên là phải hiểu thấu tính khoa học và cách mạng triệt để của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng thời phải nắm vững thực tiễn cách mạng và thực tiễn phát triển khoa học, phát huy mạnh mẽ vai trò sáng tạo, sức mạnh của nhân dân, cội nguồn sâu xa của thắng lợi. Với quan điểm đó, cuốn sách vừa khẳng định vừa gợi mở nhận thức mới về lý luận để tiếp tục đưa sự nghiệp đổi mới đến thành công. Theo tác giả, điều hết sức quan trọng là phải luôn luôn kiên định và vững vàng trên nền tảng tư tưởng lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin – học thuyết khoa học và cách mạng của giai cấp công nhân và quần chúng lao động. Tính khoa học và cách mạng triệt để của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là những giá trị bền vững, đã và đang được những nhà cách mạng theo đuổi và thực hiện. Nó sẽ còn tiếp tục phát triển và có sức sống trong thực tiễn cách mạng cũng như trong thực tiễn phát triển của khoa học. Chúng ta cần tiếp thu, bổ sung một cách có chọn lọc trên tinh thần phê phán và sáng tạo những thành tựu mới nhất về tư tưởng và khoa học để chủ nghĩa, học thuyết của chúng ta luôn luôn tươi mới, mang hơi thở của thời đại, không rơi vào xơ cứng, trì trệ, lạc hậu so với cuộc sống./.

PGS.TS. Bùi Đình Phong
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh