Sáng ngời tình đồng đội
(Dangbodanang.vn) – Hơn 30 năm qua, bước chân của ông như đôi hài vạn dặm, hết ngược lên biên giới lại xuống đồng bằng, tất tả lo liên hệ với thân nhân liệt sỹ để đưa đồng đội của mình về yên nghỉ nơi quê nhà. Theo lời ông, cứ mỗi khi “gặp” được một đồng đội cũ ở hẻm núi hay triền sông là y như mình trẻ lại một tuổi, có nghĩa là nay ông đã trẻ hơn 100 tuổi khi đã tìm kiếm, quy tập hơn 100 hài cốt liệt sỹ. Ông là Trần Thanh Bình, tổ dân cư số 1, thôn Cẩm Toại Trung, xã Hòa Phong.
Bản đồ “sống”…
Trước tháng 3/1965, cậu học sinh trường Phan Châu Trinh (Đà Nẵng) Trần Thanh Bình đã sớm giác ngộ cách mạng tham gia vào Tiểu đoàn Biệt động Lê Độ, theo phong trào học sinh, sinh viên xuống đường biểu tình phản đối lính Mỹ đổ bộ vào Việt Nam. Sau khi bị “lộ”, anh Bình thoát ly về phòng 12 thuộc Biệt động tỉnh Quảng Đà. Từ đây, ông trải qua nhiều vị trí như Trưởng ban Trinh sát Trung đoàn 31, Trung đoàn 141, Đại Đội trưởng Đại đội 2 Hòa Vang, Đại đội Đặc công ở cánh Trung mặt trận Khu 4, v.v…Đơn vị ông tham gia nhiều trận đánh gây tiếng vang lớn vào lúc bấy giờ như trận đánh 3 ngày, 2 đêm chiếm đình Bồ Bản (Hoà Phong), tiêu diệt hơn 400 lính Mỹ, diệt gọn Tiểu đội biệt kích nguỵ trên hồ Đồng Nghệ (Hòa Khương)…Và, cũng chính những trận đánh này, ông đã bao lần lặng lẽ tiễn biệt các đồng chí, đồng đội của mình để tiếp tục vững tay súng trong các trận đánh ác liệt về sau.
Hòa bình lập lại, với khả năng sử dụng thành thạo máy định vị, “đọc” được bản đồ quân sự (UMT) cũng như biết rõ vị trí các trận đánh do đơn vị thực hiện nên ông Bình lặn lội về lại các chiến trường xưa để tìm “tung tích” đồng đội. “Tôi không biết sao mình lại thoát hiểm qua nhiều trận đánh như thế. Mà đã còn sống thì phải có trách nhiệm tìm ra các anh để đưa về quê hương cho ấm lòng người đã khuất. Lòng quặn thắt lòng khi nhớ lại nhiều đồng đội còn rất trẻ khi ngã xuống vẫn chưa về thăm quê một lần. Và hiện nay các anh vẫn còn “nương tựa” đâu đó trên dãy Trường Sơn bạt ngàn…” – ông Bình trầm ngâm. Cũng chính trăn trở này đã thôi thúc ông thu xếp chuyện nhà, nhiều lần cơm đùm, cơm gói đi tìm đồng đội. Mặc dù, được ví như một bản đồ “sống” nhưng ông Bình cũng đã bao phen đi về tay không. “Ngày xưa, do trận chiến ác liệt quá nên chúng tôi lo hậu sự cho các anh cũng đơn giản. Nay tìm lại thì vật đổi sao dời, mọi dấu tích đều bị vùi dập bởi bom đạn và thời gian” – ông Bình thổ lộ. Ngay chính mộ của anh trai ông là Trần Điểm cũng phải hơn 10 lần “vắt sức” lên Hòn đá Đà Nẵng (Khu Căn cứ cách mạng Huyện ủy Hoà Vang) ông mới tìm ra hài cốt.
Vẹn tình đồng đội
Từ sau ngày về hưu (1986), ông Bình có thêm thời gian thực hiện ước nguyện của mình là đi tìm hài cốt đồng đội. Ông cười cho biết, với trên 3 triệu đồng tiền lương hưu cộng với chế độ thương binh mỗi tháng cũng đủ ông thực hiện 2 đến 3 chuyến “về nguồn”. Tuy vậy, nhiều khi ông cũng phải “ứng” thêm của vợ để quyết tìm cho được các anh. Đơn cử như trong chuyến hành trình lên huyện Tây Giang (Quảng Nam), ông cùng vài người bạn phải cắt đường lên sát biên giới Lào, nơi Bệnh viện Quân y 79 (Quân khu 5) đóng chân để khoanh vùng, phát dọn cây cối, lần tìm từng dấu vết dù nhỏ nhất để phát hiện vị trí nơi đồng đội đang nằm. Qua gần 7 ngày đấu cật với gió Lào rất da cùng nhiều khó khăn của cảnh rừng thiêng nước độc, ông đã phát hiện, quy tập 18 hài cốt liệt sỹ. Hay trường hợp đi tìm hài cốt của người đồng đội chí thân là Đỗ Xuân Tiền (Hưng Yên). Ông nhớ, khi đánh Tiểu đội biệt kích nguỵ tại hồ Đồng Nghệ vào tháng 5/1969, đồng đội Đỗ Xuân Tiền bị thương nặng và hy sinh. Dù trực tiếp chôn cất nhưng khi ông lên tìm lại thì chỉ thấy toàn nước và đá. Nhớ lời bạn trăn trối cuối cùng là được đưa về quê cho gần vợ, gần con nên trong nhiều năm liền, ông Bình lặng lẽ lên đây lật từng hòn đá, rẽ từng bụi cây để tìm hài cốt nhưng đều không phát hiện. Nhưng rồi trong một lần tình cờ ngồi nghỉ chân trong khe đá, ông “tìm” ra bạn đang nằm yên nghỉ bên trong. Thế là, ông tức tốc liên hệ vợ và con của bạn ra “rước” chồng, cha về quê. Ngày làm lễ truy điệu, ông Bình vui mừng khôn tả, qua bao tháng năm nằm lặng lẽ trên ngọn đồi hoang vắng nay bạn ông đã về quê bên những người thân yêu.
Cứ phát hiện mỗi hài cốt là ông cảm thấy lòng mình như trút đi một gánh nặng. Thế nhưng, khi đã tìm kiếm, đưa về quê an táng trên 100 hài cốt liệt sỹ nhưng ông vẫn còn nhiều khoảng lặng trong tâm hồn. Đó là dãy Trường Sơn trùng điệp và nhiều trạm trung chuyển phẩu thuật, bệnh viện dã chiến hay những trận đánh ác liệt năm xưa đã vùi lấp biết bao thân thể của đồng đội ông và nay vẫn còn nằm lại trong lòng đất lạnh hoang vắng. Ông chạnh lòng “Hiện nay còn rất nhiều hài cốt đồng đội của tôi vẫn chưa tìm thấy. Tôi nguyện với lòng mình, nếu còn sức lực ngày nào là tôi sẽ cố gắng tìm và quy tập đưa các anh về quê. Tuy nhiên, tôi mong muốn Trung đoàn 31 và Trung đoàn 141 liên hệ, trao đổi thông tin để sớm hoàn thành ước nguyện là không còn đồng chí, đồng đội nào của mình phải yên giấc ngoài nghĩa trang liệt sỹ”.
Minh Thọ